3136
BLOG
Bitwy pod Chruśliną i Żyrzynem na Lubelszczyźnie - 4 i 8 sierpni
BLOG
Obie bitwy WYGRANE co warto podkreślić :)
http://pl.wikipedia.org/wiki/I_bitwa_pod_Chruśliną (bo są dwie bitwy w tych okolicach)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Krakusi
Brali udział w bitwie - jazda powstańcza!
http://pl.wikipedia.org/wiki/II_bitwa_pod_Chruśliną (ta właściwa duża bitwa)
Co ważne siły liczebnie były porównywalne, ale uzbrojenie Rosjanie mieli znacznie lepsze, full amunicji, TRZY DZIAŁA, a mimo to Polacy WYGRALI!!! Bardzo mało zabitych, dziwna trochę bitwa... pod tym względem. Rzadko się tak bywa.
Do najważniejszych starć i potyczek okresu wiosny i lata 1863 r. należały bitwy pod Chruśliną i Żyrzynem na Lubelszczyźnie w południowo-wschodniej części Królestwa Polskiego.
Naczelnikiem wojennym na terenie województwa podlaskiego i następnie województwa lubelskiego był płk (później gen.) Michał Heydenreich, który przybrał pseudonim "Kruk". Na tym terenie działały dość duże, polskie i rosyjskie, siły wojskowe. W połowie lipca 1863 r. na obszarze podporządkowanym "Krukowi" znajdowały następujące oddziały partyzanckie: oddział Tomasza Wierzbickiego, oddział Józefa Jankowskiego (pseud. "Szydłowski"), oddział Adama Zielińskiego, zgrupowanie Józefa Ruckiego (oddziały Józefa Ruckiego, Ludwika Lutyńskiego, Jarockiego), oddział "Grzymały" (Tytusa Jana O'Byrna lub Karola Loevenhardt), oddział Karola Krysińskiego, oddział Kajetana Cieszkowskiego ("Ćwieka") i inne drobne ugrupowania. Według specjalistów razem było to ok. 3500 powstańców. Natomiast wojska rosyjskie na tym terenie - to 15 tys. dobrze uzbrojonych żołnierzy. Kampania wojenna płk Heydenreicha "Kruka" rozpoczęła się od zgrupowania oddziałów powstańczych w końcu lipca 1863 r. pod Kaniową Wolą, skąd wyruszono do walki.
Pierwszym z przedstawianych na prezentowanej mapie starć była bitwa pod Chruśliną, niewielką wsią w pobliżu osady miejskiej Urzędów w pow. nowoaleksandryjskim (Nowa Aleksandria – rosyjska urzędowa nazwa Puław), woj. lubelskim. Do walki doszło 4 VIII 1863 r. W starciu tym brały udział oddziały Krysińskiego, Tomasza Wierzbickiego, jazda Bronisława Deskura oraz oddziały Jarockiego i Lutyńskiego. Wojska rosyjskie, którymi dowodził płk Jerzy Miednikow, wyszły z Urzędowa na rutynowe działania przeciwko niewielkim dotąd na tym terenie oddziałom powstańczym i zostały zaatakowane przez duże zgrupowanie wojsk pod dowództwem płk "Kruka". Walka rozegrała się na drodze i terenach pomiędzy Chruśliną i Urzędowem. Powstańcy, po ponad 7-godzinnej walce pokonali wojska rosyjskie, zmusili je do odwrotu i opanowali Urzędów. Brak amunicji uniemożliwił powstańcom pościg za Rosjanami. Po stronie polskiej było 2 zabitych i 30 rannych, po stronie rosyjskiej 20 ofiar i 100 wozów rannych. Następnego dnia powstańcy zajęli Opole Lubelskie, jednak w mieście pozostali krótko, gdyż zbliżały się kolejne dobrze uzbrojone wojska rosyjskie. Heydenreich postanowił zarządzić wymarsz w kierunku województwa podlaskiego, gdzie oddziały powstańcze miały uzupełnić amunicję i prowadzić dalsze walki.
Trochę inne okoliczności i przebieg miała druga z prezentowanych bitew - pod Żyrzynem w pow. nowoaleksandryjskim w woj. lubelskim, którą rozpoczął atak powstańców na transport poczty, konwojowany przez wojsko carskie. Konwój pocztowy złożony z furgonów pieniężno-listowych, pod eskortą wojska, podążał z Warszawy do Lublina, przez Garwolin. Złożony był z 600 ludzi i od Dęblina dowodzony przez por. Michała Laudańskiego, który również kierował walką wojska carskiego w czasie potyczki. Dowódca powstańców płk Heydenrich zdołał zgromadzić pod Żyrzynem ok. 3 tys. żołnierzy; była to jazda "Kruka", oddziały "Grzymały", Józefa Jankowskiego,
oddziały Krysińskiego,
leśnika Hermana Wagnera, Ruckiego i Lutyńskiego. Przewaga wojsk powstańczych była więc znacząca. Postanowiono wziąć w zasadzkę kolumnę pocztową. Do bitwy doszło 8 VIII 1863 r. na szosie warszawsko-lubelskiej. Konwój pocztowy został otoczony i po kilkugodzinnej walce rozbity. Powstańcy w wygranej potyczce zdobyli ok. 200 tys. rubli; była to duża suma pieniędzy i została przeznaczona na organizację następnych oddziałów powstańczych oraz zakup broni. Wojska powstańcze odmaszerowały w stronę Baranowa, gdzie następnie stacjonowały.
Powstanie lubelskie trwało jeszcze kilka miesięcy, ale po przegranej 24 VIII 1863 r. pod Fajsławicami zaczęło chylić się ku upadkowi.
Bitwa pod Żyrzynem jest uznawana za jeden z największych sukcesów powstania; miała też ważne skutki polityczne - w kraju wzbudziła nadzieje na możliwość pokonania w walce zbrojnej wojsk carskich. Zagranicą opinia krajów sympatyzujących z Polską zaczęła domagać się stanowczej pomocy dla walczących. Rezultatem bitwy było jednak także, odwołanie wielkiego księcia Konstantego Mikołajewicza ze stanowiska namiestnika Królestwa Polskiego i powołanie na jego miejsce gen. Teodora Berga, który wzmógł represje i terror wobec Polaków.
http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Plany_bitew_stoczonych_4_VIII_1863_roku_pod_Chruslina_i_8_VIII_1863_roku_pod_Zyrzynem_na_Lubelszczyznie,gid,258158,cid,1436.htm?body=desc
Bitwa pod Żyrzynem — bitwa stoczona w dniu 8 sierpnia 1863 w trakcie powstania styczniowego
Kilka oddziałów powstańczych pod dowództwem Michała Heidenreich-Kruka na początku sierpnia 1863 roku podjęło marsz z Lubelszczyzny na północ w kierunku Podlasia, chcąc w ten sposób oderwać się od ścigających go wojsk rosyjskich i ożywić powstanie w tamtych terenach.
Przechodząc przez szosę warszawsko - lubelską, patrol powstańczy przejął depeszę, z której wynikało, że przez stację pocztową w Żyrzynie będzie przechodził konwój wojskowy wiozący 201 tys. rubli. Gen. Kruk natychmiast podjął decyzję o zorganizowaniu zasadzki. Jej plan był prosty: konwój miano atakować od czoła i po bokach, tyły miał zablokować jeden z powstańczych oddziałów.
Rankiem 8 sierpnia 1863 roku, liczący około 500 żołnierzy i 2 działa konwój pod dowództwem por. Laudańskiego został zaatakowany przez dużo liczniejszy (ale słabiej uzbrojony) oddział powstańców (ok. 3 tys., w tym 1400 (strzelców). Pierwsze uderzenie wywołało ogromny chaos. Rosjanie uporządkowali szeregi i z wielką determinacją przystąpili do obrony wozów pocztowych. Po trzech godzinach walki ustąpili jednak z placu boju. Wycofać udało się tylko Laudańskiemu wraz z 87 ludźmi.
Straty Rosjan wyniosły (wg raportu Kruka) 181 zabitych i 282 wziętych do niewoli (w tym 132 rannych). Polacy ponieśli wielokrotnie mniejsze straty: 10 zabitych i 50 rannych.
Zdobyto ok. 400 karabinów i przejęto 140 tys. rubli (reszta przepadła). Pieniądze te Kruk przeznaczył na wzmocnienie organizacyjne oddziałów operujących w województwie lubelskim i podlaskim. Wiadomość o sukcesie żyrzyńskim rozeszła się nie tylko po całym Królestwie Polskim, ale także po Europie.
Na to zwycięstwo zareagowała także zachodnia opinia publiczna, domagając się od swych rządów udzielenia wsparcia walczącym Polakom. Natomiast w Petersburgu zadecydowano o odwołaniu namiestnika Królestwa Polskiego Wielkiego Księcia Konstantego z Warszawy i desygnowaniu na jego miejsce feldmarsz. hr. Fiodora Berga. Zmiana ta spowodowała wzmożenie represji w stosunku do ludności polskiej i ostatecznie likwidacji Królestwa Polskiego.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Żyrzynem
POSTAĆ HISTORYCZNA ZWIĄZANA Z LIPNIAKIEM -KAROL KRYSIŃSKI
Bark niestety pełnych danych o losach Krysińskiego przed powstaniem. Urodził się
prawdopodobnie w 1838 roku. Był synem naczelnika straży tabacznej a sam
najprawdopodobniej pracował jako leśniczy. Jeszcze przed powstaniem zaangażował się w
konspirację powstańczą i pełnił funkcję naczelnika wojskowego w Międzyrzeczu. Miał
wykonać napad na garnizon w tym mieście w czasie wybuchu powstania, czyli w nocy z 22
na 23 I 1863 roku, jednak do ataku nie doszło.
Następnie pełnił funkcję adiutanta w partii Lewandowskiego, dowodził też jazdą w tej
grupie powstańczej. Od III 1863 roku dowodził grupą Lewandowskiego, gdy ten został
ranny.
Wziął udział w 30 bitwach i potyczkach, w tym w tak sławnych jak bitwa pod
śyrzynem 8 VIII i Fajsławicami 24 VIII 1863 roku, oraz pod Rossoszą 17 XI. Jego główną
bazą wypadową był właśnie Lipniak. Awansował na stopień pułkownika i zyskał sławę
doskonałego dowódcy powstańczego. Często jednak nie wykonywał rozkazów dowódców.
Po bitwie pod Malinówką 21 XI 1863 roku jego oddział uległ rozproszeniu mimo, Ŝe
bitwa była zwycięstwem a znawcy wojskowości określali jego dowodzenie jak „bezbłędne”.
Jednak Rosjanie coraz większymi siłami otaczali oddział, a sam Krysiński w grudniu 1863
przedostał się do Galicji zakopując wcześniej broń.
Za „porzucenie” oddziału oraz zakopanie broni został oddany pod sąd, wydano nawet
na niego wyrok śmierci w lubelskim, ale władze centralne udzieliły mu tylko ostrej nagany i
nakazano wrócić na pole walki. Jeszcze przed końcem XII 1863 roku znowu był w Lipniaku,
ale nowy oddział udało mu się zorganizować dopiero w lutym 1864 roku. Walczył aż do
kwietnia 1864 roku. Ostatnią bitwę stoczył pod Zawieprzycami dnia 21 IV 1864 roku.
Mało, który z dowódców z tamtego czasu rozegrał tyle zwycięskich bitew. Wszyscy
podkreślali jego umiejętności dowódcze mimo, że nie miał nawet 30 lat. Po upadku powstania
przedostał się do Galicji, a następnie do Francji, gdzie działał na emigracji w Towarzystwie
Wojskowych Polskich.
Nie był człowiekiem wykształconym, przypuszcza się, że skończył tylko gimnazjum.
Na emigracji usłyszał o idei panslawizmu czyli związku Słowian pod egidą Rosji. Nie był
raczej gorliwym wyznawcą tej idei, ale w rozmowach z przyjaciółmi poruszał te tematy.
W 1868 roku wyjechał do Galicji, gdzie chciał pracować na kolei, jednak „życzliwi”
donieśli do gazet lwowskich i paryskich o poglądach Krysińskiego, które zupełnie nie były
popularne w Polsce. Wrócił do Paryża, aby się wytłumaczyć, ale tu wyrokiem sądu
emigracyjnego we wrześniu 1868 roku został wykluczony ze społeczności emigracyjnej. Nie
dano mu możliwości obrony a oskarżenia nie były potwierdzone faktami a tylko pogłoskami.
Oskarżono go też,że jest szpiegiem rosyjskim. Był to czas chorobliwych obaw przed
szpiegami rosyjskimi.
Wykluczony ze społeczności emigracyjnej i bez przyjaciół postanowił szukać
szczęścia w Galicji. Próbował zając się handlem winem, ale w 1875 roku licząc na amnestię
wrócił do Królestwa, lecz tu czekało go więzienie, siedział w Cytadeli Warszawskiej.
Odrzucony przez Polaków, więziony przez Rosjan całkowicie się załamał. Wydano na
niego wyrok – zesłanie na Syberię. Ratując się przed zesłaniem poszedł na współpracę z
carskim wywiadem. Wykonywał powierzone zadania i wracał do Cytadeli.
W końcu nie wytrzymał i uciekł z Warszawy do Skierniewic jednak nie miał żanych
pieniędzy i przyjaciół. W maju 1877 roku rozeszły się pogłoski, Ŝe został złapany i
rozstrzelany. Jednak najnowsze badania historyczne udowodniły, że schwytany Krysiński
został wysłany na Syberię. Po pobycie na Syberii przeniesiono go do Tuły na południu Rosji,
gdzie pracował w fabryce amunicji.
W 1908 roku został ułaskawiony (po 31 latach !) i napisał list do „Przytuliska dla
Weteranów Powstania 1863/1864” w Krakowie prosząc o przyjęcie go do tego schroniska.
Mimo pozytywnej odpowiedzi Krysiński nigdy nie dotarł juŜ do Krakowa. Zapewne zmarł w
drodze.
Historycy do tej pory spierają się czy był bohaterem czy zdrajcą?
http://www.sosnowica.pl/sosnowica.pdf
http://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_Krysiński
http://pl.wikipedia.org/wiki/Michał_Heydenreich
W 1872 został zainicjowany w paryskiej loży masońskiej...
